Gandalf, bir İstari ya da Orta
Dünya Büyücüsüdür. Ölümsüz Topraklarda Gandalf, Olórin adlı bir Maia
ruhuydu ve Rüyaların Efendisi Lórien’İn bahçelerinde yaşıyor ve sık sık
Merhametli Nienna’yı ziyaret ediyordu. Güneşin Üçüncü Çağının 1000.
yılında Istari ya da Orta Dünya’ya gönderilen Büyücülerden biri olmak
üzere seçildi. Batı dillerinde Gri Gandalf, Elf dilinde Mithrandir ya da
“gri gezgin”, Cüce dilinde Tharkûn ve Harad dilinde de Incánus adıyla
tanınıyordu. Dış görünüşü, büyük bir pelerin ile sivri uçlu bir şapka
giymiş ve elinde bir asa taşıyan, sakallı yaşlı bir adam biçimindeydi.
Gandalf’ın
en yakın dostlarından biri olan Saruman ihanet edince Gandalf çok
şeyden şüphelendi.
Gri Limana vardığında Círdan ona,
Narya ya da “ateş yüzüğü”nü verdi. İki bin yıldan uzun bir süre boyunca
Gandalf, Orta Dünyada etkisini arttıran kötü güçler ile savaştı. 2941
yılında, Ejderha Smaug’un öldürülmesiyle sonuçlanan Yalnız Dağ Seferinin
ilham kaynağı oldu. Bu sefer sırasında Gandalf Glamdring adlı kılıcı,
Bilbo Baggins ise Tek Yüzüğü buldu. 3018 yılında Frodo Baggins’in yanına
gelen Gandalf, Yüzük Seferini başlattı. Rivendell’de Yüzük
Kardeşliğinin lideri olarak seçildi ve Kardeşliği pek çok tehlikeden
kurtararak yollarına devam etmelerini sağladı. Bu sırada Khazad-dûm
Köprüsü Savaşında, Moria’nın Balrog’u ile yaptığı ölümcül mücadelede
kayboldu. Fakat Büyücünün ruhu, hiçbir silahtan zarar görmeyen ve ışık
saçan Ak Gandalf olarak dirildi. Böylece Ak Saruman’ın ünvanı elinden
alınmış oldu.
Yüzük Savaşında, Gölgeyele
(Shadowfax) adlı atını süren Ak Gandalf her yerdeydi: Rohan Kralı
Théoden’in ilham kaynağı, Isengard’da Saruman’ın sonunun hazırlayıcısı
ve Minas Tirith kapılarında Cadı Kralın durdurucusu hep o oldu. Yüzük
Taşıyıcısı Tek Yüzüğü yokederken, Gandalf Mordor’un Kara Kapısı önünde
Batı Ordusunun komutanları ile birlikteydi. Savaştan sonra Gandalf,
Arnor ile Gondor’un yeniden birleşmesini sağladı ve 3021 yılında Yüzük
Koruyucularının Son Yolculuğuna katılarak Ölümsüz Topraklara döndü.